Si può fare?

Italië en de VS hebben meer met elkaar gemeen dan je op het eerste gezicht zou verwachten - nog afgezien van Tony Soprano's favoriete oneliner ti faccio un culo cosí. Zo heerst er in beide landen een opvallende ondernemingsgeest (Italië heeft de grootste concentratie kleine familiebedrijfjes ter wereld, de enige reden dat 's lands economie nog steeds niet helemaal is ingestort). Bovendien zijn zowel Amerikanen als Italianen extreem competitief ingesteld, wat zich bij de eersten uit in een onaflatende zucht naar roem en rijkdom, bij voorkeur ten koste van anderen, bij de laatsten in de eindeloze strijd wie de grootste zonnebril draagt.

Maar ook politiek gezien zijn er veel overeenkomsten. Een volk krijgt de regering die het verdient, en daarom zitten de VS al een jaartje of acht opgezadeld met hun Terror President, terwijl Italië al vanaf begin jaren negentig in de dwingende houdgreep ligt van Il Cavaliere - de alom verguisde mediamagnaat Berlusconi die zich naar eigen zeggen in zijn vrije tijd bij voorkeur verdiept in, hoe toepasselijk, Erasmus' De lof der zotheid.

Nu is er in beide landen de hoop dat alles eindelijk anders wordt. De Italiaanse Obama heet Walter Veltroni, schrijver en journalist, tot voor kort burgemeester van Rome, en met zijn 52 jaar een groentje in de Italiaanse politiek (voor de goede orde, Berlusconi is al 71, de president nadert de 90). Veltroni heeft zich nadrukkelijk laten inspireren door Obama en zijn boodschap ('Yes We Can, grazie'), en op een zonnige winterdag afgelopen februari beloofde hij op Obamaeske wijze, maar dan wel in een setting die je enkel in Italië vindt, het land weer hoop en vooruitgang namens zijn nieuwe partij, de Partito Democratico - zelden verraadde een partijnaam zoveel over de politieke status quo. Si può fare heet de officiële campagneleus die Veltroni toen lanceerde tegen het décor van de Umbrische heuvels rond Spello - en die leus was niet de enige verwijzing naar Obama. Jovanotti (bekend van 'L'ombelico del mondo') en een verbasterd YMCA vullen sindsdien Veltroni's spotjes met Italiaanse wansmaak op Amerikaanse leest geschoeid. En net als bij Obama vindt iedereen het prachtig, zoals moge blijken uit dit mierzoete, oer-Italiaanse filmpje (let op de zonnebril!).

Niettemin, uiteindelijk loopt de vergelijking spaak. Obama maakt een gerede kans om ook echt de verkiezingen te gaan winnen, maar Veltroni, arme Veltroni, is geen partij voor, wie anders, Berlusconi. Niemand zal ooit helemaal begrijpen waarom zoveel Italianen nog steeds geen genoeg van hem kunnen krijgen, maar dit filmpje licht misschien een tipje van de sluier: op de vraag van een serieuze jongedame wat zijn plannen zijn voor jonge koppels met weinig geld en geen baan, antwoordt Berlusconi dat zij altijd kan trouwen met één van zijn zonen, natuurlijk allen multimiljonairs. 'Met jouw glimlach kan je je dat best permitteren', zegt hij - en het meisje, zo blijkt duidelijk, reageert niet zozeer verontwaardigd als wel opgelaten om zoveel vleierij. Berlusconi's bijnaam is niet voor niets Cavaliere, hij combineert de verleidingskunsten van een gelikte troubadour met de listige verdeel-en-heers scrupules van een adellijk heerschap, en belichaamt zo de Italiaan pur sang. Berlusconi is Italië, en daarom kiest Italië Berlusconi.

Het zal er morgen om spannen, maar wie tegen zessen 's avonds hoort dat Berlusconi weer aan de macht is moet niet verbaasd zijn. En ook al wint Veltroni nipt, dan zal hij, net als z'n voorganger Prodi, geteugeld blijven door het bit van de Cavaliere. Want in de Italiaanse politiek geldt eigenlijk maar één axioma: Non si può fare. E basta.